در تقویم افغانستان بیشمار روزهای به ظاهر سیاه و به اصطلاح سفید وجود دارد که هر کدام به بهانه ی ورود یا خروج یا تولد یا مرگ چهره شاخص یا کشور قدرتمندی ثبت و پررنگ شده اند تا از میان دیگر روزهای عادی و روزمره گی تفکیک شوند.
در مورد 26 دلو سال 1367 که از آن روزها و از آن سالیان در روزشمار و سال شمار افغانستانی ها به یادگار مانده است نیز باید گفت که درحالی مجاهدان خود خوانده و جنگ سالاران جهادپیشه از آن با افتخار و غرور یاد می کنند که مردم ملکی دل خوشی از این سالروز ندارند.
در روزهایی که پس از جنگ سخت و طاقت فرسا و با کمک های کشورهای مداخله گر، سرانجام دسته های مجاهدین توانستند ارتش سرخ را به خارج از مرزها برانند و بر کمونیسم پیروز شوند؛ هرگز گمان نمی کردند که ده ها سال بعد چیزی جز حسرت و حرمان و ندامت برایشان نمی ماند.
در 26 دلو 1394 که 27 سال آزگار از آن واقعه می گذرد، نه تنها پایانی بر جنگ و چنددستگی داخلی و ناارامی و تنش میان سران احزاب و جهادگران نمادین نبوده است بلکه آغاز فصل سیاه چند دهه ای و نیز آوارگی مردم ملکی و مزدوری خواص برای اجانب و بیگانگان می باشد.
اینک هر ساله با رسیدن به این سالروز پیشترها خجسته و این روزها ناخوشایند، باقی مانده ی فرماندهان جهادی و جنگ سالاران عرض اندام می کنند و هر یک در ارایه و ایراد سخنرانی طویل تر و کسل بار تر از یکدیگر سبقت می گیرند تا به همه ی کارهای نکرده و راه های نرفته افتخار کنند و به افتخارات آبکی خود ببالند.
براستی که پس از لشکر کشی ارتش سرخ، مردم ملکی افغانستان دیگر رنگ آرامش به خود ندیدند و حتی پس از خروج شوروی، کشورهای دیگر و قدرت های دیگر و لشکرهای دیگر به تاخت و تاز در افغانستان دست زدند و جنگ داخلی، پایه های حکومت را ویران ساخت.
با این وجود، آیا 26 دلو را می بایست جشن گرفت یا عزای عمومی اعلام کرد؟ آیا برای کشوری که خود توان و بلوغ استقلال و دست رد زدن به سینه ی استثمار نداشت، آینده ای جز تباه شدن در میدان جنگ های نیابتی و منافع همسایگان و قدرت های غربی می شد درنظر گرفت؟ آیا بهتر نمی بود که یوغ شوروی را تا عاقل و بالغ شدن بر گردن می نهادیم و درعوض لگدمال طالبان و القاعده و داعش و ناتو و پاهای درازشده ی منطقه نمی شدیم؟